نانو موشک | درباره پیشرفت‌های چشمگیر کشور در ۲ صنعت مهم «موشکی» و «نانو»

سراج شاهرودی | شهرآرانیوز؛ در این مطلب نگاهی اجمالی کردیم به دو صنعت و فناوری که بعد از انقلاب اسلامی تحول و پیشرفت چشمگیری داشته و ایران را در این حوزه‌ها نامدار کرده‌اند.

بومی‌سازی موشک با طهرانی‌مقدم

سردار طهرانی‌مقدم کارش را از روز‌های آغازین دفاع‌مقدس و با ایده تطبیق آتش خمپاره‌انداز‌های سپاه شروع کرده و بعد‌ها توانسته بود توپ‌خانه سپاه را با توپ‌های غنیمتی عراقی بنیان‌گذاری کند. اما در سال ۱۳۶۳ که عراق در دور جدید جنگ شهر‌ها ایران را با موشک‌های اسکاد ساخت شوروی سابق هدف گرفت، مسئولان نظامی کشور به این فکر افتادند که برای مقابله‌به‌مثل با این اقدام عراق به‌سراغ تشکیل یگان موشکی بروند.

در آن زمان، با خرید تعدادی موشک اسکاد از کشور لیبی و با آموزشی که نیرو‌های ارتش سوریه به نیرو‌های ایرانی دادند، یگان موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌فرماندهی سردار حسن طهرانی‌مقدم تشکیل شد. اما از همان ابتدای تشکیل این یگان، شهید طهرانی‌مقدم به‌دنبال بومی‌سازی توان موشکی در کشور رفت و این کار را با مهندسی معکوس روی یکی از موشک‌های خریده‌شده از لیبی شروع کرد. سرانجام در اواسط دهه هفتاد خورشیدی زحمات شهید طهرانی‌مقدم و نیرو‌های فرماندهی موشکی سپاه به‌بار نشست و اولین موشک ایرانی با نام شهاب تولید شد.

پس از آن، این روند سرعت گرفت و طی چند سال بعد ایران به جایگاهی رسید که توان طراحی و تولید انواع موشک‌های بالستیک سوخت جامد و مایع با برد‌ها و کاربرد‌های متفاوت را داشت و رفته‌رفته به قدرت اول موشکی منطقه و یکی از قدرت‌های موشکی دنیا تبدیل شد.

علاوه بر این، امروز کشورمان برای هدف‌قرار‌دادن اهداف دریایی و زمینی و ضدرادار، طیف متنوعی از موشک‌های بالستیک دارد که می‌تواند به انواع تهدیدات پاسخ دهد. همچنین به‌تازگی سردار حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، از افزایش برد موشک‌های دریایی سپاه از سیصد به هفتصد کیلومتر خبر داد. این یعنی پس از شهادت سردار طهرانی‌مقدم، برد موشک‌های بالستیک دریایی سپاه حدود چهارصد کیلومتر افزایش یافته است و روند توسعه قدرت موشک‌های بالستیک دریایی نیز بدون توقف ادامه یافته است.
این‌ها همه نشان می‌دهد که صنعت موشکی ایران پس از شهادت حسن طهرانی‌مقدم و جمعی از نیروهایش نه‌تنها متوقف نشده، بلکه پیشرفت چشمگیری هم کرده است.

برخی عملیات‌های مهم موشکی سپاه در سال‌های گذشته

عملیات اول، لیلةالقدر:۱۷ خرداد ۱۳۹۶ دو تیم تروریستی از گروهک داعش در عملیاتی هماهنگ به ساختمان مراجعات مردمی مجلس شورای اسلامی و حرم حضرت امام‌خمینی (ره) حمله کردند و موجب به‌شهادت‌رسیدن تعدادی از هم‌وطنانمان شدند. یازده روز بعد در ۲۸ خردادماه، نیروی هوافضای سپاه پاسداران با شش فروند موشک زمین‌به‌زمین ذوالفقار و دو فروند موشک بالستیک قیام مواضع تروریست‌های داعش در استان دیرالزور سوریه را از فاصله ششصدکیلومتری هدف گرفت. در این عملیات که تصاویر لحظه اصابت موشک‌ها از پهپاد‌های سپاه به‌صورت هم‌زمان فرستاده شد، مراکز تجمع و پشتیبانی تروریست‌ها در دیرالزور منهدم شد و جمعی از فرماندهان ارشد این گروه تروریستی به‌هلاکت رسیدند.

عملیات دوم، موشک‌باران حزب دمکرات: حدود یک‌سال بعد در ۳۰ تیر ۱۳۹۷ تروریست‌های وابسته به گروهک تجزیه‌طلب حزب دمکرات کردستان با حمله به یکی از پاسگاه‌های مرزی سپاه در روستای دری شهرستان مریوان باعث شهادت یازده تن از نیرو‌های پاسدار و بسیجی مستقر در این پاسگاه مرزی شدند. ۱۸ شهریور ۱۳۹۷ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در عملیاتی دقیق و با اشراف کامل اطلاعاتی با هفت فروند موشک بالستیک زمین‌به‌زمین فاتح B-۱۱۰ از فاصله ۲۲۰ کیلومتری، مقر فرماندهی حزب دمکرات کردستان و مقر آموزشی این حزب را هدف قرار داد. براساس اطلاعات منتشرشده، در این عملیات جلسه سران حزب دمکرات هدف موشک‌های سپاه قرار گرفت که در آن چهل نفر از سران این حزب کشته و زخمی شدند.

نانو، از آغاز تا کنون

فناوری نانو رشته‌ای از دانش کاربردی و فناوری است که موضوع اصلی آن مهار ماده یا دستگاه‌های در ابعاد کمتر از یک‌میکرومتر و در مقیاس یک تا صد نانومتر را شامل می‌شود. فناوری نانو را «موج چهارم انقلاب صنعتی» نامیده‌اند. این علم از ابتدای دهه۱۹۸۰ در همه حوزه‌های علمی وارد شد و به‌گونه‌ای توسعه یافت که هر روز شاهد نوآوری‌های جدیدی در رشته‌هایی مانند مهندسی مواد، پزشکی، داروسازی و طراحی دارو، دام‌پزشکی، زیست‌شناسی، فیزیک کاربردی، ابزار‌های نیم‌رسانا، شیمی ابرمولکول، مهندسی مکانیک، مهندسی برق، مهندسی شیمی و مهندسی کشاورزی هستیم.

به اعتقاد تحلیلگران فناوری نانو، زیست‌فناوری (Biotechnology) و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) سه قلمرو علمی هستند که انقلاب سوم صنعتی را شکل داده‌اند و نانوفناوری می‌تواند به‌عنوان ادامه دانش کنونی پایه‌های جدیدتری از علم را بنا نهد. براین‌اساس، در کشور نیز فعالیت در حوزه نانوفناوری با راه‌اندازی ستاد توسعه فناوری نانو در سال ۱۳۸۲ آغاز شد.

رتبه ایران در فناوری نانو

براساس آمار‌های منتشرشده وب‌او ساینس (Web Of Science) ایران تا پایان دسامبر ۲۰۱۷ با انتشار ۸ هزارو ۷۹۱ پژوهش توانسته است رتبه چهارم جهانی را از آن خودش کند. ایران همچنین با تولید ۴۰ درصد علم نانو بیشترین سهم تولید این علم را در میان کشور‌های اسلامی دارد. بعد از ایران کشور عربستان با ۱۳ درصد، ترکیه با ۱۱ درصد و مالزی با ۹ درصد قرار دارد. تعداد کل ثبت اختراعات پژوهشگران ایران ۱۹۷ اختراع بوده که بیشترین تعداد آن در اداره ثبت اختراعات آمریکا ثبت شده است.

مهم‌ترین دستاورد‌های حوزه نانو

در حوزه فناوری سلامت و بهداشت ۲۷ شرکت فناوری مشغول به فعالیت هستند که با استفاده از فناوری نانو موفق شدند محصولات این حوزه را ارتقا دهند. تولید کیت‌های تشخیص سرطان، دستمال‌کاغذی آنتی‌باکتریال، ماده ضدعفونی‌کننده با عنوان «سیلوسپت»، ماسک‌های تنفسی برای جذب بیشتر ریزگرد‌ها ازجمله دستاورد‌های این حوزه است.
داروی ضدسرطان «سنادوکسوزوم» با هدف‌گرفتن موتور‌های سرطانی ازجمله دستاورد‌های پژوهشگران در حوزه نانو است. کاهش عوارض جانبی و کم‌بودن قیمت نسبت به نمونه‌های مشابه ازجمله مزیت‌های رقابتی این دارو به‌شمار می‌رود.